تاچیمتر (Tachymeter) یک مقیاس عددی ثابت است که معمولاً بر روی قاب (Bezel) یا دور صفحه‌ی (Dial) ساعت‌های مچی کرنوگراف (Stopwatch دار) آنالوگ حک شده است. وظیفه‌ی اصلی این مقیاس، اندازه‌گیری سرعت یا نرخ (Rate) تولید/کار بر اساس زمان طی‌شده است.

این اعداد، در واقع نمایش‌دهنده واحدهای اندازه‌گیری “واحد در ساعت” هستند؛ مثلاً کیلومتر در ساعت (km/h)، مایل در ساعت (mph) یا هر واحد دیگری (مانند تعداد قطعه در ساعت).

💡 توجه: تاچیمتر یک مقیاس ثابت است و نباید با قاب چرخان (Diving Bezel) اشتباه گرفته شود.

 تاریخچه و معنای تاچیمتر

کلمه Tachymeter یک واژه یونانی-لاتین است که از ترکیب دو بخش زیر به وجود آمده است:

• tachys: به معنی “سریع”

• metron: به معنی “اندازه‌گیری”

در صنعت ساعت‌سازی، تاچیمتر از اوایل قرن بیستم، به‌ویژه با افزایش رقابت‌های اتومبیل‌رانی و نیاز به اندازه‌گیری سرعت دقیق توسعه یافت. امروزه این مقیاس در بسیاری از ساعت‌های اسپرت، هوانوردی و کلاسیک کرنوگراف‌دار دیده می‌شود، از جمله مدل‌های معروف مانند سیکو اسپیدتایمر، کاسیو ادیفایس یا مدل‌های کرنوگراف کرست و دنیل کلین.

چرا تاچیمتر روی ساعت است؟

اعداد تاچیمتر پیرامون صفحه‌ی ساعت، مانند یک سرعت‌سنج (Speedometer) یا نرخ‌سنج آنالوگ عمل می‌کنند. این مقیاس به دارندگان ساعت‌های کرنوگراف کمک می‌کند تا با استفاده از قابلیت استاپ‌واچ (کرنوگراف) داخلی ساعت:

• ✔ سرعت متوسط حرکت یک جسم را بر اساس زمان لازم برای طی یک مسافت مشخص بخوانید. (مثلاً سرعت خودرو در یک کیلومتر)

• ✔ میزان تولید یا نرخ کار را در یک واحد زمان (مثلاً تعداد محصول در یک دقیقه) بسنجید و نتیجه را به‌صورت واحد در ساعت به دست آورید.

• ✔ حتی بر اساس سرعت ثابت، فاصله طی‌شده را محاسبه کنید (اگرچه این کاربرد کمتر رایج است).

 چگونه تاچیمتر کار می‌کند؟ (روش استفاده)

تاچیمتر یک ابزار مجزا نیست و همیشه با کرنوگراف ساعت (استاپ‌واچ) کار می‌کند. این مقیاس، زمان لازم برای طی یک واحد مسافت/کار را به سرعت/نرخ در یک ساعت تبدیل می‌کند.

روش استفاده برای اندازه‌گیری سرعت

1. واحد خود را مشخص کنید: (مثلاً 1 کیلومتر یا 1 مایل)

2. کرنوگراف را در نقطه شروع فعال کنید. (با فشار دادن دکمه استارت)

3. وقتی جسم از پایان آن واحد مسافت مشخص (مثلاً خط پایان 1 کیلومتر) عبور کرد، کرنوگراف را متوقف کنید.

4. اکنون عددی که عقربه‌ی ثانیه‌شمار کرنوگراف (معمولاً عقربه بلندتر و باریک‌تر) روی مقیاس تاچیمتر نشان می‌دهد، همان سرعت متوسط جسم بر اساس واحد در ساعت است.

 مثال عملی:

اگر یک اتومبیل 1 کیلومتر را در 30 ثانیه طی کند، عقربه روی عدد 120 در مقیاس تاچیمتر می‌ایستد. این یعنی سرعت متوسط آن 120 کیلومتر در ساعت بوده است.

مثالی ساده از خواندن مقیاس

نکته مهم: مقیاس تاچیمتر فقط برای زمان‌هایی تا 60 ثانیه (یا عدد 60) کاربرد مستقیم دارد. پس از 60 ثانیه، عقربه به شروع بازگشته و خواندن مستقیم سرعت امکان‌پذیر نیست.

 کاربردهای مهم تاچیمتر

اندازه‌گیری سرعت (Speed Calculation)

پرکاربردترین استفاده تاچیمتر، اندازه‌گیری سرعت متوسط در مسابقات، رانندگی یا دوچرخه‌سواری است. این قابلیت را در بسیاری از ساعت‌های اسپرت کرنوگراف، از جمله مدل‌های مقاوم مانند جی شاک (G-Shock) با قابلیت اندازه‌گیری زمان دور (Lap Time)، یا ساعت‌های کلاسیک‌تر برندهای مختلف می‌بینید.

نرخ تولید یا کار (Production Rate)

می‌توانید کاری مثل تولید قطعات در کارخانه یا انجام یک وظیفه تکراری را هم بر اساس تعداد در ساعت اندازه بگیرید.

• روش: زمان لازم برای تولید/انجام یک قطعه/وظیفه را با کرنوگراف بگیرید. عددی که روی تاچیمتر نمایش داده می‌شود، همان نرخ تولید در یک ساعت است.

اندازه‌گیری فاصله (Distance Calculation)

اگر بتوانید با یک سرعت ثابت و مشخص حرکت کنید (مثلاً 100 کیلومتر در ساعت)، می‌توانید زمان حرکت را با کرنوگراف بگیرید و از مقیاس تاچیمتر برای تخمین فاصله طی‌شده استفاده کنید.

معرفی مدل‌های برجسته ساعت کرنوگراف با تاچیمتر

بسیاری از برندهای مشهور، ساعت‌های کرنوگراف با مقیاس تاچیمتر تولید می‌کنند. در اینجا چند نمونه از برندهای محبوب مورد نظر شما (سیکو، کاسیو/جی‌شاک) و همچنین برندهای دیگر برای آشنایی بیشتر، آورده شده است:

سیکو (Seiko) – سری Speedtimer

ویژگی اصلی: شهرت سیکو در زمان‌سنجی مسابقات (به ویژه در المپیک) باعث شده است که سری Speedtimer این برند، یکی از بهترین ساعت‌های کرنوگراف با تاچیمتر باشد.

• مدل پیشنهادی: Seiko Prospex Speedtimer Solar Chronograph (مانند مدل SSC813P1 یا SSC911P1)
• نوع موتور: کوارتز خورشیدی (Solar Quartz)
• کاربرد تاچیمتر: بسیار دقیق و واضح، ایده‌آل برای علاقه‌مندان به رانندگی و ورزش‌های سرعتی.

کاسیو (Casio) – سری Edifice

ویژگی اصلی: ساعت ادیفایس Edifice از سری برند های کاسیو را به عنوان ساعت‌های آنالوگ ورزشی و مسابقه‌ای خود با تمرکز بر دقت و امکانات زیاد معرفی می‌کند. بسیاری از مدل‌های کرنوگراف ادیفایس دارای مقیاس تاچیمتر روی قاب ثابت هستند.

• مدل پیشنهادی: Casio Edifice Chronograph (مانند مدل‌های EFV یا EFR با کرنوگراف)
• نوع موتور: کوارتز (Battery Quartz)
• کاربرد تاچیمتر: ترکیبی از کاربری روزانه و اندازه‌گیری سرعت، با قیمتی مقرون‌به‌صرفه.

کاسیو – سری G-Shock (انتخاب‌های محدود)

ویژگی اصلی: اگرچه ساعت جی شاک G-Shock عمدتاً بر مقاومت تمرکز دارد، اما در برخی مدل‌های آنالوگ یا آنالوگ-دیجیتال با قابلیت کرنوگراف، مقیاس‌های سرعتی به صورت داخلی یا روی صفحه دیده می‌شود، اما کاربرد تاچیمتر کلاسیک (مقیاس روی قاب) در آن کمتر رایج است و بیشتر به صورت دیجیتالی زمان‌بندی را انجام می‌دهد.

• مدل پیشنهادی: برخی مدل‌های G-Shock Gravitymaster یا G-Steel که دارای قابلیت‌های زمان‌سنجی پیشرفته هستند.

برندهای دیگر (کرست و دنیل کلین)

برندهایی مانند کرست (Crest) و ساعت دنیل کلین (Daniel Klein) در دسته‌ی ساعت‌های فشن و اقتصادی قرار می‌گیرند و مدل‌های کرنوگراف زیادی را ارائه می‌دهند که اغلب دارای قابلیت ظاهری تاچیمتر روی قاب هستند. این مقیاس‌ها اگرچه از نظر ظاهری جذاب و اسپرت هستند، اما ممکن است همیشه با همان دقت و فناوری پیشرفته‌ی برندهای سطح بالاتر (مانند سیکو یا ساعت‌های مکانیکی سوئیسی) همراه نباشند.

• نکته برای خرید: در این برندها، مطمئن شوید که کرنوگراف (سه‌عقربه‌ی کوچک) واقعاً کار می‌کند و صرفاً یک طراحی تزئینی نیست.

محدودیت‌ها و نکات مهم

✔ دقت: تاچیمتر فقط زمانی دقیق است که فاصله یا واحد کار اولیه شناخته‌شده و دقیق باشد (مثلاً دقیقاً 1 مایل یا 1 قطعه).

✔ محدوده زمانی: این مقیاس کاربرد مستقیم برای زمان‌های بیش از 60 ثانیه ندارد. اگر زمان شما بیشتر از یک دقیقه طول کشید، باید از روش‌های ریاضی و تقسیم استفاده کنید.

✔ هم‌زمانی: خواندن دقیق نیاز به شروع/توقف دقیق و هم‌زمان با نقاط مرجع دارد که به مهارت و تمرین نیاز دارد.

 نتیجه‌گیری

تاچیمتر یکی از جذاب‌ترین و کاربردی‌ترین ویژگی‌های ساعت‌های کرنوگراف است که به شما اجازه می‌دهد زمان، سرعت و نرخ را هم‌زمان اندازه بگیرید و نه فقط زمان را. این مقیاس، برای علاقه‌مندان به ساعت‌های کلاسیک، اسپرت و مسابقه‌ای، یک ابزار کاربردی، خاص و نشان‌دهنده‌ی مهندسی مکانیک دقیق در ساخت یک ساعت است.